Dzbany z Izraela wyjaśniają matematyczną zagadkę starożytności

We wschodniej części rejonu śródziemnomorskiego – między innymi w Tel Megiddo w północnym Izraelu – archeolodzy wykopali pewną ilość sferycznych dzbanów z II i I tysiąclecia p.n.e. używanych do przechowywania i handlu olejem, winem i innymi towarami.

Ponieważ jesteśmy przyzwyczajeni do systemu metrycznego, który określa jednostki objętości na podstawie sześcianu, współcześni archeolodzy sądzili, że ówcześni kupcy mogli tylko w przybliżeniu określić pojemność tych sferycznych dzbanów.

Interdyscyplinarna współpraca między matematykiem Itzhakiem Benensonem i archeologiem Israelem Finkelsteinem z Uniwersytetu w Tel Awiwie wykazała ostatnio, że kupcy mogli bardzo precyzyjnie mierzyć objętość towarów i wykorzystywać do tego egipską jednostkę miary.

Naukowcy odkryli, że starożytni opracowali wygodne systemy matematyczne w celu określenia objętości każdego dzbanka. Uważają, że mierzono ich zawartość za pomocą systemu, który łączył jednostki długości z jednostkami objętości, prawdopodobnie przy użyciu taśm do mierzenia obwodu sferycznego pojemnika.

System, który zdaniem izraelskich badaczy został opracowany przez starożytnych Egipcjan i używany we wschodniej części regionu Morza Śródziemnego od około 1500 roku do 700 roku p.n.e., został niedawno opisany w czasopiśmie PLoS ONE. Jego odkrycie było częścią projektu rekonstrukcji starożytnego Izraela wspieranego przez Unię Europejską.

System pomiaru został odkryty, gdy matematyk Elena Zapassky stworzyła trójwymiarowe modele dzbanów z Tel Megiddo, ważnego miasta-państwa Kananejczyków, a potem centrum administracyjnego północnego Izraela w czasach biblijnych.

Posiłkując się metodologią statystyczną zespół naukowców pomierzył setki naczyń z wykopu i odkrył coś dziwnego – duże grupy tych eliptycznych lub kulistych dzbanów miały podobny obwód. To skłoniło naukowców, by spojrzeć głębiej w sposób mierzenia objętości przez starożytnych.

„Egipska jednostka objętości nazywa się hekat i jest równa 4,8 litra według dzisiejszych miar. Kulisty dzbanek, który ma 52 centymetry w obwodzie, co równa się egipskiemu łokciowi królewskiemu, ma objętość dokładnie pół hekata. Większość zmierzonych przez nas naczyń miała obwód bliski jednego łokcia. Kupiec wiedział, że naczynia ma objętość pół hekata tylko na podstawie pomiaru jego obwodu.” – tłumaczy jeden z badaczy w ramach projektu, dr Yuval Gadot.

Kiedy naukowcy przyjęli egipski system miar zamiast myśleć w jednostkach metrycznych, wiele rzeczy stało się oczywistych. Na przykład wysokie i okrągłe dzbanki przypominające torpedy pakowane na fenickie statki w VIII wieku p.n.e. okazały się mieć objętość pełnego hekata.

Dr Gadot uważa, że egipski system metryczny stopniowo zaniknął, gdy Asyryjczycy przejęli kontrolę nad regionem, przynosząc z sobą własne metody pomiaru.

Według prof. Finkelsteina, elementy standaryzacji w starożytnym świecie budzą zainteresowanie, ponieważ są one znakiem istnienia biurokratycznych systemów i odzwierciedlają polityczne i kulturalne wpływy: „Zastosowanie egipskiej metody jest dobrym wskaźnikiem egipskiej władzy w tym regionie w określonym czasie.”

Źródło: Historia News (pol) na podstawie Science Daily (ang).

Ten wpis został opublikowany w kategorii Archeologia, Bliski Wschód, Egipt, Izrael i oznaczony tagami , , , , , , , . Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.