Stanowisko Chirbet Qeiyafa jest doskonale znane naszym Czytelnikom. Wykopaliska prowadzone w latach 2007-2013 odsłoniły tam duże ufortyfikowane miasto z czasów panowania Dawida. Bez wątpienia najważniejszym odkryciem był znaleziony w 2008 roku ostrakon z pięcioliniową inskrypcją, najprawdopodobniej najstarszą w języku hebrajskim.
Wiadomo jednak, że oprócz niej archeolodzy znaleźli w Chirbet Qeiyafa jeszcze dwie inskrypcje, jedną w 2012, a drugą w 2014. W zeszłym miesiącu Yosef Garfinkel z Uniwersytetu Hebrajskiego i jego współpracownicy opublikowali wyniki badań nad pierwszą z nich.
Okazało się, że umieszczony pewną ręką na otoku wielkiego dzbana napis zawiera imię Eszbaal (lub Iszbaal) znane dotychczas tylko z Biblii hebrajskiej.
To unikalne znalezisko datowane jest na koniec XI lub początek X wieku p.n.e., więc na czasy Zjednoczonego Królestwa, gdy nad Izraelem panowali Saul, Dawid i Salomon.
Alfabetyczna inskrypcja w piśmie kananejskim została zapisana jeszcze przed wypaleniem na dużym glinianym dzbanie, tak zwanym pitosie. Jego fragmenty znaleziono w warstwie datowanej radiometrycznie na lata 1020-980 p.n.e. W tłumaczeniu napis znaczy: „Eszbaal [lub: Iszbaal], syn Bedy”.
Imię Eszbaal (Iszbaal) można przetłumaczyć jako „człowiek Baala”, choć hebrajskie „baal” znaczyło też po prostu „pan, właściciel” i nie musiało dotyczyć kananejskiego bożka płodności. Natomiast imię Beda nie jest znane poza tą inskrypcją.
Co ciekawe imię Eszbaal występuje w Biblii tylko w okresie, z którego pochodzi wspomniane znalezisko. Nosił je syn i następca króla Saula, znany bardziej pod drugim imieniem Isz-Boszet. Po śmierci ojca i objęciu władzy przez Dawida w Judzie, został on na krótki czas ogłoszony królem nad północnymi plemionami Izraela. De facto był jednak marionetką w rękach Abnera, dowódcy wojsk Saula. Po niespokojnych dwuletnich rządach Isz-Boszet (Eszbaal) został zamordowany przez swoich żołnierzy (Księga 2 Samuela, rozdz. 2-4).
Zapewne znany z inskrypcji „Eszbaal, syn Bedy” jest inną osobą niż Eszbaal, syn Saula. Na uwagę jednak zasługuje użycie tej formy imienia, która najwyraźniej w późniejszych czasach wyszła z użycia. Znaleźć ją można tylko w rodowodach zawartych w Księdze 1 Kronik (8:33, 9:39). Natomiast 2 Samuela używa zmienionej formy Isz-Boszet.
Nie jest to jedyny przypadek podwójnego imienia, w którym cząstkę „baal” zastąpiono słowem „boszet/beszet” oznaczającym „hańbę” (por. Jerubbaal/Jerubbeszet, Meribbaal/Mefiboszet). Najprawdopodobniej zwyczaj ten miał na celu wyrugowanie z izraelskich imion własnych imienia pogańskiego boga Baala.
Tak czy inaczej Biblia potwierdza, że 3 tysiące lat temu, w okresie, z którego pochodzi odkrycie, w Kanaanie używano imienia Eszbaal. W późniejszym okresie imię to nie było w Izraelu znane. Dlatego znaleziska z Chirbet Qeiyafa świadczą o silnym powiązaniu odkryć archeologicznych z biblijnymi opisami czasów Dawida.
Nie wiemy kim był Eszbaal, syn Bedy, ani w jakim celu kazał wyryć swoje imię na dzbanie. Przed imieniem napis zawierał jeszcze jedno słowo, które nie zachowało się w całości. Autorzy artykułu sugerują, że mogło tam być zapisane miejsce, z którego pochodził dzban lub jego zawartość. Jeszcze inne wyjaśnienie zaproponował prof. Gershon Galil. Według niego słowo to mogło oznaczać przebłaganie lub ofiarę za przewinienie, o której mówi księga Kapłańska, rozdz. 5.
Jak podał na swoim blogu Luke Chandler, już wkrótce Yosef Garfinkel ma opublikować wyniki badań nad trzecią inskrypcją z Chirbet Qeiyafa odnalezioną w 2014 r.
- Więcej w serwisie Biblical Archaeology Review, na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych Izraela oraz na blogu Luke’a Chandlera (ang). Tam więcej zdjęć.
- tutaj oryginalny artykuł w Bulletin of the American Schools of Oriental Research (BASOR).
Na temat odkryć na stanowisku Chirbet Qeiyafa, utożsamianym z biblijnym miastem Szaaraim, można przeczytać w poprzednich wpisach:
Drobne wyjaśnienie: Wcześniej nazwę tego stanowiska pisaliśmy zwyczajem angielskim Khirbet Qeiyafa. Chodziło o łatwe rozpoznanie nazwy miejscowej w źródłach, do których odsyłamy. Jednak forma chirbet jako odpowiednik arabskiego słowa „ruiny” na tyle utrwaliła się w polskim, że postanowiliśmy odtąd jej używać.
Archeologia biblijna 
Musisz się zalogować aby dodać komentarz.