Specjalista w dziedzinie starożytnych rękopisów Chip Coakley z Uniwersytetu w Cambridge twierdzi, że zidentyfikował najstarszy znany przypadek użycia znaku zapytania.
Podczas studiowania pochodzącego z V wieku biblijnego manuskryptu w języku syryjskim (późna odmiana aramejskiego) zauważył, że niektóre zdania poprzedza znak złożony z dwóch kropek – jedna nad drugą. Według Coakleya, ten dwukropek wskazuje czytelnikowi, że następujące po nim słowa należy przeczytać właśnie jako pytanie.
Znak znany w późniejszych opisach gramatycznych jako „zawga elaya” był przydatny podczas czytania tekstu na głos. W syryjskich tekstach nie stawiano go jednak przed zdaniami rozpoczynającymi się zaimkami pytającymi (kto, co, gdzie, kiedy), lecz tylko w zdaniach dwuznacznych, gdy mogły być wątpliwości co do charakteru zdania (np. „Widzisz to?”). Pozwalał on lektorowi wprowadzić odpowiednią modulację.
Znak zapytania w tekstach greckich i łacińskich pojawia się dużo później, najwcześniejsze przykłady znane są z VIII wieku. Prawdopodobnie powstaje on niezależnie od syryjskiego pierwowzoru. W pokrewnych językach hebrajskim i arabskim znak zapytania nie miał odpowiednika. Natomiast w podobnej formie występuje on w tekstach ormiańskich, jednak też dużo później.
Czytaj więcej o zidentyfikowaniu najstarszego pytajnika w syryjskim manuskrypcie biblijnym (ang).
Archeologia biblijna 