Archeolodzy zaskoczeni pieczęcią z VIII wieku p.n.e.

Wielkim zaskoczeniem dla izraelskich archeologów okazała się pochodząca z czasów Sargona II pięknie zachowana cylindryczna pieczęć znaleziona na stanowisku Omrit w północnej Galilei.

Nie byłoby w tym nic dziwnego – wiadomo, że ów asyryjski król w VIII wieku p.n.e. najechał Izrael – gdyby nie fakt, że pieczęć odkryto w ruinach świątyni z I wieku p.n.e. Badacze zastanawiają się, jak to się stało, że ów przedmiot znalazł się w tak „niewłaściwym” miejscu.

Horbat Omrit to stanowisko archeologiczne położone tuż obok ruin Cezarei Filipowej (Paneas), u podnóża góry Hermon, niedaleko źródeł Jordanu. Znajdują się tam pozostałości trzech świątyń, które stały jedna wewnątrz drugiej: pierwsza i najmniejsza z I wieku p.n.e., druga z czasów Heroda (ok. 20 rok p.n.e.), a trzecia z I wieku n.e.

Uczeni sądzą, że przybytek zbudowany w Omrit przez Heroda mógł być jedną z trzech świątyń poświęconych cesarzowi Augustowi, które według Józefa Flawiusza ufundował swojemu protektorowi król Judei. Dwie pozostałe znajdowały się w Cezarei i Tyberiadzie.

Asyryjska pieczęć została znaleziona właśnie w najstarszej ze świątyń, późnohellenistycznej, datowanej na około 40 rok p.n.e., wewnątrz warstwy wypełniającej przestrzeń pomiędzy zewnętrznym, a wewnętrznym murem.

Oprócz niej, w wypełnieniu znajdowały się jeszcze inne drobne przedmioty, na przykład szklane narzędzia. Uczeni nie są pewni, w jakim celu je tam zostawiono, ale zapewne zdarzyło się to w trakcie budowy przybytku.

To niezwykłe odkrycie nastąpiło już podczas wykopalisk w 2012 roku. Przedmioty do tej pory dokładnie badali uczeni – prof. Tziona Grossmark z College’u Tel Chaj oraz Baruch Brendl z Izraelskiego Urzędu Starożytności (IAA).

„Pieczęć przedstawia walkę pomiędzy skrzydlatą postacią a bykiem stojącym na tylnych nogach” – wyjaśnia prof. Grossmark. Dodaje też, że na podstawie badań porównawczych wiek pieczęci ustalono na panowanie Sargona II (koniec VIII wieku p.n.e.), władcy Asyrii, który podbijał Izrael (por. Izajasza 20:1).

„Najwyraźniej pieczęć przywiózł do Izraela jeden z jego poddanych – mówi uczona. – Co działo się z nią później pozostaje zagadką, ale starożytne pieczęcie, takie jak ta, są bardzo rzadkie. Tylko kilka tego typu przedmiotów znaleziono w pozostałościach z czasów rzymskich, zazwyczaj w grobowcach lub świątyniach”.

Horbat Omrit, ruiny świątyni (fot. Wikipedia)

Według izraelskiej archeolog cylindryczne pieczęcie służyły identyfikacji osób, podobnie jak dziś nasz dowód osobisty. Za ich pomocą odciskano unikalny znak w glinie. W Galilei używano takich pieczęci od III tysiąclecia p.n.e. do mniej więcej V wieku p.n.e., gdy gliniane tabliczki zastąpiono powszechnie zwojami papirusowymi lub skórzanymi.

Jak jednak zaznacza Tziona Grossmark, niektórzy uczeni sądzą, że i w późniejszym okresie pieczęcie odgrywały ważną rolę, choć już nie używano ich w pierwotnym celu.

Odnaleziona w hellenistycznej świątyni w Omrit pieczęć jest doskonale zachowana. Dziennik Haaretz przytacza opinię uczonej, że „dla archeologów i historyków jest to jedna z najpiękniejszych pieczęci, jaką kiedykolwiek znaleziono”.

Gazeta omawia też inne, równie ciekawe znalezisko z Horbat Omrit, średniowieczny pierścień z pięknym klejnotem z karneolu odkryty w warstwie osadnictwa muzułmańskiego.

Oba znaleziska jeszcze w tym miesiącu będzie można obejrzeć na dorocznej archeologicznej konferencji w College’u Tel Chaj (ang. Tel-Hai College) w północnym Izraelu.

Wykopaliska w Horbat Omrit prowadzone są od ponad 15 lat z udziałem studentów dwóch amerykańskich uczelni: Macalester i Carthage.

• Na podstawie Haaretz (ang). Stamtąd zdjęcie pieczęci.

Biblia mnóstwo razy nawiązuje do pieczęci, również cylindrycznych (por. Hioba 38:14), potwierdzając, że były one znane starożytnym Izraelitom.

W I wieku n.e. niedaleko Horbat Omrit, w okolicach Cezarei Filipowej, rozegrało się kilka zdarzeń z udziałem Jezusa (por. Mateusza 16:13). Na górującym nad tą okolicą Hermonie najprawdopodobniej nastąpiło jego „przemienienie” (Mat. 17:1).